Istnieje kilka skutecznych i (3 nieefektywne) sposoby na to, jak pomóc osobie, która zakrztusiła się, zachłysnęła lub zadławiła. Poznaj je wszystkie! 

Zakrztuszenie się, zadławienie czy zachłyśnięcie to sytuacje zagrażające zdrowiu, a w skrajnych przypadkach nawet życiu, z którymi możesz mieć do czynienia na co dzień. Nawet we własnym domu! A już szczególnie w nim, kiedy przebywają w nim małe dzieci.

W każdym z wymienionych przypadków priorytetem jest szybkie i sprawne udzielenie pierwszej pomocy. Co robić KROK PO KROKU, by pomóc poszkodowanemu?

Zakrztuszenie, zadławienie a zachłyśnięcie - RÓŻNICE

Zakrztuszenie (innymi słowy zadławienie lekkie) oznacza częściowe zablokowanie dróg oddechowych wskutek obecności ciała obcego, np. okruszka jedzenia, tabletki czy - w przypadku małych dzieci - drobnego przedmiotu jak, chociażby moneta. 

Powikłaniem zakrztuszenia jest zadławienie, czyli niedrożność dróg oddechowych - jamy ustnej, gardła, krtani, tchawicy, oskrzeli, płuc. 

Z kolei zachłyśnięcie to przedostanie się płynu (np. mleka, wody itd.) do górnych dróg oddechowych.

Zakrztuszenie, zadławienie, zachłyśnięcie – OBJAWY

Rozróżniając, w jaki sposób objawia się zakrztuszenie, zadławienie, a jakie są symptomy zachłyśnięcia, będziesz wiedział, w jaki sposób postępować, by faktycznie pomóc osobie poszkodowanej (a nie zaszkodzić jej i jeszcze bardziej pogorszyć sytuację).

Zakrztuszenie, czyli zadławienie lekkie (oddychanie utrudnione, ale możliwe):

• zaczerwienienie twarzy,
• niespokojny oddech, ale możliwy kaszel,
• dorosły / dziecko może samodzielnie oddychać, artykułuje dźwięki.

Zadławienie, czyli zupełna niedrożność dróg oddechowych uniemożliwia oddychanie; w skrajnych przypadkach może prowadzić do śmierci. 

• zaczerwieniona skóra twarzy przybiera kolor siny,
• odkrztuszanie ciała obcego nie przynosi rezultatów, 
• dorosły / dziecko nie jest w stanie złapać tchu czy artykułować dźwięków.

Zachłyśnięcie w łagodnej postaci przypomina zakrztuszenie; jego symptomami są:

• zaczerwienienie twarzy,
• niespokojny oddech, ale możliwy kaszel,
• dorosły / dziecko może samodzielnie oddychać, artykułuje dźwięki.

Kiedy objawy zachłyśnięcia nasilają się, poszkodowany reaguje jak przy zadławieniu:

• twarz sinieje (rozwija się sinica),
• poszkodowany nie jest w stanie złapać tchu czy artykułować dźwięków.

Zakrztuszenie, zachłyśnięcie – PIERWSZA POMOC

Zacznijmy od czynności, których NIE WOLNO PODEJMOWAĆ: 

• podnoszenie rąk,
• podawanie szklanki z wodą do przepicia,

Domowe sposoby na zakrztuszenie niestety nie dość, że nie są skuteczne, to na dodatek często okazują się bardzo krzywdzące. Każdy z wyżej wymienionych prowadzi do obniżenia efektywności kaszlu – rozluźnia mięśnie w okolicy tchawicy, co z kolei zwiększa prawdopodobieństwo przedostania się ciała obcego w głąb układu oddechowego.

Przy zakrztuszeniu się i zachłyśnięciu, zanim dojdzie do zadławienia, pierwsza pomoc polega na stałej obserwacji stanu poszkodowanego, zachęcania go do intensywnego kaszlu. 

Tylko tyle? Dokładnie tak! 

Kaszel jest naturalnym mechanizmem obronnym i często najbardziej efektywną strategią samo udrożnienia częściowo zablokowanych dróg oddechowych. 

Niezależnie od tego, jak niedorzeczne wydaje się patrzenie się na drugiego człowieka, który kaszle tak mocno, jakby za chwilę miał „wypluć” swoje płuca (szczególnie, jeśli to małe dziecko), ogranicz swoją rolę do uważnego obserwatora; monitoruj jego stan.

Kaszel jest nieefektywny, objawy zakrztuszenia / zachłyśnięcia nie ustępują, a co gorsza pogłębiają się (dochodzi do zadławienia)? TO jest WŁAŚCIWY moment do przejęcia incjatywy.

Zadławienie – PIERWSZA POMOC 

1. Uderzenia w okolicę między łopatkową

• Stań nieco z boku, za poszkodowanym.

• Jedną ręką podeprzyj klatkę piersiową i pochyl go do przodu. Pamiętaj o schyleniu głowy w taki sposób, by ujście dróg oddechowych znajdowało się poniżej wysokości krtani.

• Drugą ręką (nadgarstkiem) mocno uderz poszkodowanego 5 razy między łopatki. Staraj się wykonywać posuwisty ruch dłonią (jakbyś chciał wysunąć ciało obce z dróg oddechowych).

• Sprawdź, czy drogi oddechowe zostały udrożnione, choćby w części.

Wykonanie uderzeń w okolicę między łopatkową u noworodków i niemowlaków wymaga ułożenia ich na przedramieniu, buzią do dołu (szczękę przytrzymaj dłonią). Jeśli maluch okaże się za ciężki, by ułożyć je w opisany wyżej sposób, przedramię oprzyj na udzie.

1. Chwyt Heimlicha

• Stań za plecami poszkodowanego. Podeprzyj się jedną nogą tak, by w razie utraty przez niego przytomności zamortyzować jego upadek.

• Obejmij go oburącz za wysokości przepony. Ułóż dłonie splecione w pięść w połowie dystansu pomiędzy pępkiem a zakończeniem mostka. 

• Pochyl głęboko do przodu (głowa i ujście górnych dróg oddechowych powinny znaleźć się poniżej pępka).

• Wykonaj 5 ucisków podbrzusza. Zdecydowanym, krótkim ruchem podciągnij ułożone na nadbrzuszu dłonie - do siebie i do góry.

U dzieci poniżej 1. roku życia (podobnie, jak u kobiet w ciąży) nie wykonuje się chwytu Heimlicha. Jeśli uderzenia między łopatkowe nie przynoszą rezultatu, od razu należy przejść do ucisków klatki piersiowej. 

• Ułóż dziecko na przedramieniu – na pleckach. Główka powinna spoczywać na Twojej dłoni.

• Palce wskazujący i średni drugiej ręki połóż na mostku. 

• Uciskaj klatkę piersiową tak, by uginała się na 1/3 swojej głębokości. 

• Każdorazowo po ucisku klatki piersiowej poczekaj, aż mostek podniesie się do pozycji wyjściowej (nie zdejmuj z niego palców).

1. Naprzemienne wykonywanie uderzeń między łopatkowych i rękoczynu Heimlicha 

• w sekwencji 5 x 5 (5 uderzeń, następnie 5 uciśnięć).

U dzieci poniżej 1. roku życia oraz kobiet w ciąży, w których przypadku nie wolno wykonywać chwytu Heimlicha, należy połączyć uderzenia między łopatkowe z uciskami klatki piersiowej. Najpierw wykonaj 5 uderzeń w okolicę między łopatkową, następnie 5 uciśnięć klatki piersiowej.

1. Masaż serca i resuscytacja krążeniowo-oddechowa

• Delikatnie ułóż poszkodowanego na twardej i równiej powierzchni – podłodze, stole itp.

• Ostrożnie odchyl jego głowę.

• Wykonaj 5 wdechów, po 1-1,5 sekund każdy.

• Skontroluj oddech.

Zdarza się, że przy zadławieniu całkowitym, po utracie przytomności oraz ułożeniu poszkodowanego na płaskiej powierzchni, górne drogi oddechowe samoczynnie udrażniają się. To rezultat braku mimowolnego skurczu krtani, który występujące u osoby przytomnej.

• Jeśli oddech nie powrócił, natychmiast przejdź do ucisków klatki piersiowej.

Uciskaj klatkę piersiową poszkodowanego 30 razy, po czym wykonaj na 2 wdechy ratownicze. 

RKO, czyli resuscytacja krążeniowo-oddechowa ma na celu udrożnienie choćby jednego z płuc. Wówczas przepływ powietrza do płuc i z powrotem jest możliwy - w stopniu minimalnym, ale wystarczającym do uratowania życia.

1. LifeVac

Kiedy pierwsza pomoc w przypadku zadławienia nie przynosi rezultatu, pomimo zastosowania RKO, użyj LifeVac - bezinwazyjnego urządzenia, które skutecznie udrożnia drogi oddechowe i przywraca płynny oddech. 

• PRZYŁÓŻ maskę do twarzy, obejmując nią usta i nos poszkodowanego.
• PRZYCIŚNIJ rączkę urządzenia, kierując ją w stronę twarzy poszkodowanego.
• POCIĄGNIJ za rączkę – do siebie.

3 proste ruchy wystarczą, by uratować życie w przypadku zadławienia, kiedy standardowa pierwsza pomoc okazała się nieskuteczna.

Jak działa LifeVac?

• generuje i 10-krotnie większe ciśnienie niż manewr Heimlicha…
• …i 6-krotkie większe ciśnienie niż podczas uciskania klatki piersiowej.

Urządzenie wytwarza jednokierunkową siłę ssącą. Opatentowany zawór zapobiega przedostaniu się ciała obcego w głąb dróg oddechowych, a tym samym pozwala wyprowadzić go na zewnątrz. 

Czy LifeVac jest bezpieczny? 

TAK! Nie ma żadnych elementów, które musisz wprowadzić do jamy ustnej i dróg oddechowych. Używając go, nie ryzykujesz uszkodzeniem dziąseł, zębów, języka czy podniebienia poszkodowanego. Ani połamaniem jego żeber, co często zdarza się podczas wykonywania masażu serca.  

LifeVac możesz stosować u: 

• kobiet w ciąży,
• dorosłych, w tym seniorów,
• dzieci (ważących powyżej 18 kg),
• osób niepełnosprawnych -  z dysfunkcją ruchu (leżącej),
• osób borykających się z zaburzeniami przełykania (dysfagią).

Certyfikaty potwierdzające skuteczność LifeVac

LifeVac został sklasyfikowany jako Medical Deviced Class I, od 2016 r. posiada certyfikat zgodności CE zgodnie z dyrektywą EC 93/42/EWG Unii Europejskiej po zarejestrowaniu w 2015 r. Urządzenie ratuje życie w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Francji, a od niedawna także w Polsce.

Czy LifeVac uratował już życie zagrożone wskutek zadławienia?

Oczywiście! 9 sierpnia 2019 roku w Domu Pomocy Społecznej w Krakowie (ul. Krakowska 55) wykonano pierwszą w kraju skuteczną akcję ratunkową osoby zadławionej z wykorzystaniem LifeVac. 

81-letnia podopieczna DPS Kraków zadławiła się. Będący na miejscu opiekun, po zastosowaniu standardowych procedur reanimacyjnych zgodnych z wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji, zdecydował o użyciu urządzenia LifeVac, będącego na wyposażeniu DPS. 

Dzięki zastosowaniu urządzenia ssącego udało się udrożnić drogi oddechowe poszkodowanej oraz przywrócić oddech; hospitalizacja nie była konieczna.

W przypadku zadławienia się, zakrztuszenia i zachłyśnięcia najważniejsza jest WŁAŚCIWA reakcja. Teraz już doskonale orientujesz się, na czym konkretnie polega pierwsza pomoc w każdym z tych przypadków – a czego absolutnie nie wolno robić, by nie pogorszyć i tak już złego stanu poszkodowanego. 

Wiesz także, że w skrajnych przypadkach uratowanie życia zależy już nie tylko od Twojej wiedzy czy umiejętności, ale także łatwego dostępu do sprzętu medycznego. Rozważ zatem inwestycję w LifeVac - bezinwacyjne urządzenie zwiększające szansę na uratowanie ludzkiego życia zagrożonego wskutek zadławienia, kiedy nawet masaż serca okazuje się nieskuteczny.